1. Το γεγονός του Συμποσίου. Έλαβε χώρα στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Νίσσης και στην Αίθουσα Τελετών «Άγιος Σάββας» στην υπό ίδρυση Θεολογική Σχολή Νίσσης. Έγιναν 125 Ανακοινώσεις Πανεπιστημιακών Καθηγητών και Ειδικών Ερευνητών από Πανεπιστήμια και Ινστιτούτα από την Ευρώπη, την Ρωσία, τον Καναδά και τις Η.Π.Α., κατά το Πρόγραμμα επακριβώς (βλ. το Πρόγραμμα του Συνεδρίου ως υπ’ αρίθμ. 1, στα Κείμενα που ακολουθούν). Η προσωπικότητα και η πολιτική του Μεγ. Κωνσταντίνου στην εποχή του και η απήχησή του διά της ιστορίας ως σήμερα ήσαν στο επίκεντρο των Ανακοινώσεων. Η επίσημη έναρξη και Κατακλείδα έλαβαν χώρα στην Αίθουσα «Άγιος Σάββας», ενώ οι Ανακοινώσεις με τις πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις στις αίθουσες του κτηρίου της Φιλοσοφικής Σχολής. Κεντρικό θέμα, συμπέρασμα και μήνυμα: Τα ανθρώπινα θρησκευτικά δικαιώματα (ανεξιθρησκεία) στο θεσμικό πρόσωπο του Χριστιανισμού ως Εκκλησίας και Κοινωνίας στην ιστορία του ανθρωπίνου Γένους, σύμφωνα με την πολιτική των λεπτών ισορροπιών του Κωνσταντίνου στον ελληνορωμαϊκό Κόσμο, που καλείτο να διοικήσει και τα ιδεολογικά προβλήματά του να διαχειρισθεί.
Το Ίδρυμα Εθνικού και Θρησκευτικού Προβληματισμού, Μέλος, τιμής και κύρους ένεκεν, της Κεντρικής Διεθνούς Επιστημονικής Επιτροπής του Συμποσίου, μετέσχε δι’ 20μελούς Αντιπροσωπίας και ισαρίθμων Ανακοινώσεων, πολλού ενδιαφέροντος, σε διάφορες ενότητες ιστορίας, πολιτικής, τέχνης και θεολογίας, με ανάλογο επίκεντρο τον Μέγα Κωνσταντίνο (βλ. φωτογρ. υλικό στην οικεία ενότητα φωτογραφιών). Το Ίδρυμα μετέσχε, ωσαύτως, της τελικής Πανηγυρικής εξαγωγής Συμπερασμάτων (βλ. αναγνωσθέν και κατατεθέν κείμενο στα ελληνικά και σερβικά, στην οικεία ενότητα κειμένων). Κατ’ αυτήν, απονεμήθηκε επισήμως η πλακέτα του Επιτίμου Μέλους του Ιδρύματος στον Πρόεδρο της Κεντρικής Διοργανωτικής Επιτροπής Καθηγητή Dragiša Bojović διά χειρός του Μητροπολίτου Μαυροβουνίου Αμφιλοχίου, που παρέστη εις τόπον του Πατριάρχου των Σέρβων Ειρηναίου στην εξαγωγή Συμπερασμάτων (βλ. φωτογρ. υλικό). Η Αυτού Μακαριότης και Αγιότης ο Πατριάρχης των Σέρβων Ειρηναίος είναι από τριετίας ήδη Επίτιμος Πρόεδρος του ιδρύματος μας. Σύνδεσμος μόνιμος, να λεχθεί, μεταξύ του Ιδρύματος και του Ινστιτούτου Εκκλησιαστικών Σπουδών της Νίσσης είναι ο υποψήφιος διδάκτωρ της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. Αλέξανδρος Stojanović, Επιστημονικός Συνεργάτης του Ιδρύματός μας.
2. Παράλληλες Εκδηλώσεις. Επισκέψεις στον ιστορικό Πύργο-Μνημείο του Cele Kula, του 1809, και στο ρωμαϊκό Ανάκτορο Κωνσταντίου του Χλωρού, όπου γεννήθηκε ο Μέγας Κωνσταντίνος. Ενώ την Κυριακή η Αντιπροσωπία μας εκκλησιάστηκε στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου, την δε Δευτέρα 3 Ιουνίου (21 Μαΐου του Αγίου Κωνσταντίνου, κατά το παλαιό ημερολόγιο) μετέσχε της Πατριαρχικής Θ. Λειτουργίας υπό τον Πατριάρχη Σερβίας Ειρηναίο και της εν συνεχεία διά της πόλεως Λιτανείας. Επίσης, Κυριακή βράδυ, στο ξενοδοχείο DUO D παραδόθηκε το επίσημο έγγραφο του Τακτικού Μέλους του Ιδρύματος στον διακεκριμένο Σέρβο Αγιογράφο και Ζωγράφο Miloje Milinković. Τέλος, κατά το τριήμερο στο περιθώριο του Συνεδρίου δόθηκαν σχετικές συνεντεύξεις μελών του Ιδρύματος σε δημοσιογράφους Νίσσης και Βελιγραδίου για τους οικείους ραδιοφωνικούς σταθμούς και για τις εφημερίδες Νίσσης και Βελιγραδίου (βλ. φωτογρ. υλικό).
3. Το Δίτομο Έργο των Ανακοινώσεων. Ήταν ωραία έκπληξη ότι οι Ανακοινώσεις και οι περιλήψεις των (92 τον αριθμό) κυκλοφόρησαν σε καλαίσθητη, λίαν εμφανίσιμη, Έκδοση δύο Τόμων στην Συμπερασματική Συνεδρία, όπου έγινε η πρώτη παρουσίαση και αποτίμηση (βλ. φωτογρ. υλικό).
4. Κείμενα
α. Πρόγραμμα Συνεδρίου λεπτομερές
β. Καταληκτικά Συμπεράσματα
5. Φωτογραφικό Υλικό
α. Από το Συμπόσιο
β. Από τις επισκέψεις
γ. Από συμμετοχή σε άλλα δρώμενα
***************************
4α.
Για να δείτε το Πρόγραμμα του Συνεδρίου ακολουθήστε τον παρακάτω σύνδεσμο:
Πρόγραμμα Συνεδρίου
4β.
Συμπερασματικές Κρίσεις
Το Διεθνές Συνέδριο Νίσσης, με θέμα:
«Ο Άγιος Αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος και ο Χριστιανισμός»,
31 Μαίου έως 2 Ιουνίου 2013
Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια και ευχαριστήρια, με βαθειά αισθήματα ευγνωμοσύνης, προς όλους τους Συντελεστές του μεγάλου γεγονότος, του τριημέρου αυτού. Επίκεντρο του γεγονότος αυτού ο Άγιος κ΄ Μέγας Κωνσταντίνος στην εποχή του, στην ιστορία και στο σήμερα. Η πολιτική στάση Του απέναντι στο πανανθρώπινο Ζήτημα των θρησκευτικών ελευθεριών συλλογικά και κατ’ άνθρωπο ατομικά συνιστά κοσμοιστορικό γεγονός, πάντα επίκαιρο, ιδίως σήμερα.
Μεταξύ των βασικών Συντελεστών της Διεθνούς αυτής συνάξεως, θα’ πρεπε προεχόντως να μνημονεύσουμε την Εκκλησία της Σερβίας, το Σερβικό Πατριαρχείο. Επικεφαλής σήμερα της μαρτυρικής αυτής Εκκλησίας είναι ο Μακαριώτατος και Αγιώτατος Πατριάρχης μας κ.κ. Ειρηναίος. Αναφερόμαστε σε ένα Πρωθιεράρχη εκ φύσεως Ειρηναίο και Κυρηναίο, εν πολλή ταπεινώσει και συνέσει πορευόμενο και βηματίζοντα. Επισκόπου επί πολλά χρόνια διατελέσαντος εις την επαρχία Νίσσης, επέπρωτο επί της σεπτής πατριαρχείας Του να διεξαχθεί εδώ στην ιστορική πόλη Nis το περατωθέν ήδη μέγα αυτό επιστημονικό γεγονός για έναν μεγάλο πολιτικό και πνευματικό άνδρα της Οικουμένης˙ τον Μέγα Κωνσταντίνο.
Συνεπίκουροι στο έργο αυτό της Εκκλησίας προσήλθαν˙ η Πολιτεία της Σερβίας, η Τοπική Αυτοδιοίκηση και η Πανεπιστημιακή ακαδημαϊκή Κοινότητα του Βελιγραδίου και κύρια της πόλεως αυτής, όπως και Σύλλογοι πολιτιστικοί και καλλιτεχνικοί και πολλοί – πολλοί εθελοντές. Η συνεπικουρία αυτή ήταν, απεδείχθη, λίαν ωφέλιμος και «εκ των ων ουκ άνευ».
Ιδιαίτερη μνεία, ως προς τα διοργανωτικά, είναι οφειλετικό χρέος να γίνει τώρα, στην κατακλείδα του γεγονότος. Το Ινστιτούτο Εκκλησιαστικής Ιστορίας της Νίσσης, πρωτολειτουργήσαν με την έμπνευση και ευλογία του από Nis νυν Πατριάρχου, εκράτησε το κύριο βάρος των Οργανωτικών, σε συνεργασία στενή με το πανεπιστήμιο της ιστορικής αυτής πόλεως.
Κατ’ εξοχήν, χρέος οφειλετικό είναι να απονείμουμε τον δίκαιο έπαινο και την αναγνώριση τιμής προς την ΜΟΝΑΔΑ, από την οποία προέκυψε η πλειάδα των αγαθών του τριημέρου. Ακούει στο όνομα και στο επώνυμο DRAGISA BOJOVIĆ. Το Ι.Ε.Θ.Π. της Θεσσαλονίκης, μετέχον τιμητικά και συμβολικά στην Διεθνή Οργανωτική Επιτροπή και ουσιαστικά δια μεγάλης αντιπροσωπείας ειδικών ερευνητών στο Συνέδριο, ήχθη στην ομόφωνη απόφαση να τον κατατάξει μεταξύ των Επιτίμων Μελών του. Είναι ελάχιστη από μέρους μας ένδειξη δικαίας τιμής και αναγνωρίσεως, όπως προελέχθη.
ΙΙ
Και τώρα για το γεγονός του Συνεδρίου αυτό καθ’ εαυτό. Τα ήδη πολλαχόθεν γνωστά, μετ’ ακριβούς γνώσεως των πηγών και της βιβλιογραφίας για τον Μέγα Κωνσταντίνο, εμπλουτίσθηκαν με πολλά νέα Τεκμήρια. Αυτό ήταν, εξάλλου, το ζητούμενο. Η συλλογή νέας σοφίας και αληθείας, – «δος σοφώ αφορμήν και συφώτερος έσει»-, δι’ ειδικών ανακοινώσεων(άνω των 100) θα ταξινομηθεί, εκτιμηθεί και αποτιμηθεί συν τω χρόνω, αφού όλο το υλικό αυτό αποτυπωθεί σε Ειδικό Τόμο εις αποθησαυρισμό στις ανά την Οικουμένην Βιβλιοθήκες προς έρευνα και Προβληματισμό˙ από τους επιστήμονες και διαμορφωτές της πολιτικής και της κοινής γνώμης. Και ιδού τα Πρακτικά του Συνεδρίου, κατ’ ευχάριστη έκπληξη, είναι ενώπιόν μας διά του Διτόμου έργου.
Τι έχει όμως ο ομιλών στον νουν του, που τον βασανίζει, έργοις και λόγοις, επί μισό αιώνα τώρα και που οφείλει να εκμυστηρευθεί τώρα ενώπιόν σας, λόγω της σπουδής και μαθητείας του τριημέρου αυτού; Πρόκειται για ένα διαχρονικό, διατοπικό και διανθρώπινο μυστικό, εν πολλοίς γνωστό και επιπλέον άγνωστο. Είναι αυτό, που στην γλώσσα της Ιστορίας της Εκκλησίας διατυπώνεται ως εξής: «Quod semper, quod ubisque, quod ab omnibus creditum est». Το μυστικό αυτό γεγονός είναι οντολογική ανάγκη εσαεί της ανθρωπίνης υπάρξεως, άσχετα από φυλή, γλώσσα και χρώμα και ποικίλλα τοπικά έθη, ήθη και έθιμα. Την θέση αυτή ακούμε να επαναλαμβάνεται, ευκαίρως ακαίρως, προφορικά και γραπτά. Την αναπαράγουμε όλοι μας.
ΙΙΙ
Οι θρησκευτικές ελευθερίες, τα θρησκευτικά ανθρώπινα δικαιώματα ως αναπαλλοτρίωτο πανανθρώπινο γεγονός συλλογικό και ατομικό, σε πολυσπερείς ή ολιγοσπερείς κοινωνίες ή κοινότητες, είναι το συνεχώς διαχρονικά ζητούμενο. Το ολοφάνερο αυτό γεγονός, καίτοι εν πολλοίς ή ολίγοις μυστικό και μυστήριο, κείται υπό συνεχή έρευνα. Πολύ περισσότερο είναι ερευνητέον, γιατί συνείρεται και συναρτάται με τα πολιτικά δικαιώματα. Απαιτούνται και για τα μεν και για τα δε πολιτικές πρωτοβουλίες, μείζονες ή ελάσσονες. Και κάποτε – κάποτε εξαιρετικά μέγιστες πρωτοβουλίες, όπως αυτή του Μεγάλου Κωνσταντίνου για το ζέον πανανθρώπινο ζήτημα της ανεξιθρησκείας.
Των δύο αυτών γεγονότων, δηλ. των θρησκευτικών και πολιτικών δικαιωμάτων, κρηπίδα είναι ο νους, η «διάνοια» και η «βούληση», κατά τις ιδιότητες αυτές της ελευθερίας του. Η ελευθερία του νοός είναι η απαρχή πάσης άλλης ελευθερίας. The freedom of the mind is the beginning of every other freedom. Για αυτήν την νοητική και βουλητική ελευθερία – εντός αυτής τα σπέρματα των θρησκευτικών και πολιτικών δικαιωμάτων – αξίζει κάθε ουσία και κάθε τίμημα.
Πολλά θέματα του τριημέρου άπτονται της αληθείας αυτής, σε ιστορικά ή άλλα πλαίσια. Η τεκμηριωμένη αυτή αλήθεια εκπέμπεται από την Νίσσα της Σερβίας, τις ημέρες αυτές. Μάλιστα δε από μία γωνιά της ευρωπαϊκής Γης, που τόσο γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά όσο και γεωθρησκευτικά (π.χ. Κοσσυφοπέδιο, Αρχιεπισκοπή Αχρίδος, πολυπολιτισμική και πολυθρησκευτική Βοσνία) βρίσκεται σε οξεία παντοειδή κρίση. Βιώνει η Γη αυτή, που μας φιλοξενεί τις ημέρες αυτές, τον ακρωτηριασμό «της ελευθερίας της Εκκλησίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θρησκευτικών ελευθεριών», εξ αιτίας πολιτικών αρχών και σκοπιμοτήτων.
Τέλος, ειδικώτερα ο Μ. Κωνσταντίνος προβάλλει από τις ανακοινώσεις και την ανταλλαγή απόψεων ως πολιτικό και θρησκευτικό πρότυπο, κατ’ εξοχήν της σήμερον. Τί ήταν ο ίδιος; Πολίτης, Πατριώτης και Κοσμοπολίτης της εποχής του. Από πατέρα στρατηγό, ιλλυρικής καταγωγής, τον Κωνστάντιο τον Χλωρό, συγγενή του ρωμαίου αυτοκράτορος Κλαυδίου ˙ και από μητέρα, την Αγία Ελένη, σεμνή κόρη καφετζή στην Δρεπάνη της Βιθυνίας, ελληνίδα από μητέρα, γεννήθηκε ο Κωνσταντίνος το 274 εδώ στην Αρχαία Ναϊσσό, στην σημερινή Niš της Σερβίας, από τον Κωνστάντιο και την Ελένη.
Τί μας διδάσκει σήμερα ο Μέγας αυτός πολιτικός ηγέτης; Μας επαναλαμβάνει το Διάταγμα των Μεδιολάνων, της 13ης Ιουνίου 313, επίκαιρο προπαντός και σήμερα, για τις πολιτικές και θρησκευτικές ηγεσίες.
IV
Επτά αποσπάσματα αυτούσια, τηλεγραφικά, σαφή και κλασικά, του Διατάγματος προς γνώση των πάσης φύσεως αρμοδίων σήμερα.
1. «…την ελευθερίαν της θρησκείας ουκ αρνητέον είναι, αλλ’ ενός εκάστου τη διανοία και τη βουλήσει εξουσίαν δοτέον τού τα θεία πράγματα τημελλείν κατά την αυτού προαίρεσιν έκαστον…».
2. «…τους Χριστιανούς και πάσιν ελευθέραν αίρεσιν του ακολουθείν τη θρησκεία ή δ’ αν βουληθώσιν…».
3. «…του φυλάττειν την των Χριστιανών θρησκείαν άνευ τινός οχλήσεως…»
4. «…εις το πρόσωπον των Χριστιανών δογματίζομεν, ίνα τους τόπους αυτών…εί τινες ή παρά του ταμείου του ημετέρου ή παρά τινος ετέρου φαίνονται ηγορακότες, τούτους τοις αυτοίς Χριστιανοίς άνευ αργυρίου και άνευ τινος απαιτήσεως της τιμής, δίχα πάσης αμελείας και αμφιβολίας, αποκατασταθήναι…».
5. «…αλλά και ετέρους τόπους εσχηκέναι γιγνώσκονται διαφέροντας ού προς έκαστον αυτών, αλλά προς το δίκαιον του αυτών σώματος, τουτ’ εστίν των Χριστιανών…».
6. «…διά της ημετέρας χρηστότητος πρόνοια γένηται της κοινής και δημοσίας ησυχίας…».
7. «…ταύτης της ημετέρας καλοκαγαθίας η νομοθεσία μηδένα λαθείν δυνηθή», «…υγιεινώ και ορθοτάτω λογισμώ εδογματίσαμεν».
(P.G. 20, 680-688, κεφ. Ε)
Επικαίρως, καταλήγουμε ότι και σήμερα ούτε λιγότερα, ούτε περισσότερα απαιτούνται.
Αθανάσιος Αν. Αγγελόπουλος
Καθηγητής Πανεπιστημίου
Πρόεδρος Ι.Ε.Θ.Π.
***************************
5α.
5β.
5γ.
Ίδρυμα Εθνικού & Θρησκευτικού Προβληματισμού 
Πρέπει να έχετε συνδεθεί για να σχολιάσετε.